Modlitwa

Człowiek istotą religijną

Katecheza (II/15): Odkrywanie prawdy o religijności człowieka

Nieuniknione pytania

Doświadczenia cierpienia i śmierci, a w ostatnich czasach także przemocy i terroryzmu stawiają człowieka wobec pytań o sens życia, wartość cierpienia i miłości, o znaczenie dobra i zła, o granice ludzkiej wolności i źródło prawdy. Człowiek pyta też, jaka jest ostateczna racja jego istnienia. Szukając odpowiedzi, odkrywa w sobie liczne nadzieje i oczekiwania, które są wyrazem jego niezmierzonej tęsknoty za "czymś więcej", niż sam może osiągnąć tu, na ziemi. Ta tęsknota przybiera często postać niewytłumaczalnego odczucia, iż czegoś mu w życiu brakuje… (DsCh, II/68)

Jestem religijny, bo…	Wierzę w Boga, bo…
przestrzegam przykazań tradycja rozwija to mój kontakt z Bogiem odzwierciedla wiarę poczucie wspólnoty bliskość Boga tak zostałem wychowany potrzebuję wyrażenia wiary to się opłaca wychowanie! chodzę do kościoła radość, spokój strach przed alienacją chcę się przypodobać …	chcę! czuję obecność Boga istnieje Bóg godne życie, nadzieja czas do zastanowienia Bóg mnie stworzył On wierzy we mnie musi istnieć jakaś Istota Najwyższa pewność, że nie jestem sam Wszechmogący Bóg myślę, że Bóg istnieje to nadaje sens mojemu życiu to nadaje sens śmierci "Zakład Pascala" bo tak i już Bóg jest wzorem, umocnieniem Bóg pomaga …

KKK 28 W ciągu historii, aż do naszych czasów, ludzie w rozmaity sposób wyrażali swoje poszukiwanie Boga przez wierzenia i akty religijne (modlitwy, ofiary, kulty, medytacje itd.). Mimo niejednoznaczności, jaką one mogą w sobie zawierać, te formy wyrazu są tak powszechne, że człowiek może być nazwany istotą religijną.

Religijne czynności człowieka:

modlitwa, nabożeństwa

ofiary, ołtarz

pogrzeb i kult zmarłych

miejsca święte (np. wzgórza)

procesje i pielgrzymki

gesty i znaki święte

przedmioty święte (talizmany)

posty i wyrzeczenia

dobroczynność

…

Różne aspekty religii:

M.T.Cyceron (106-43): "odczytywanie" elementu Boskiego
Laktancjusz (250-330): "wiązanie" człowieka z Bogiem
św. Augustyn (354-430): "wybór" – opowiedzenie się za Bogiem
św. Tomasz z Akwinu (1225-1274): oddawanie Bogu należnej czci
D.E.Durkheim (1858-1917): system wierzeń i praktyk zespalających we wspólnotę
A.N.Whitehead (1861-1947): wizja nadprzyrodzoności

Próby definicji religii (łac. relegere, religere, reeligare…)

W starożytności i średniowieczu próbowano wyprowadzać "definicję" religii ze samego słowa. I tak Cycero wywodził termin "religia" od słowa łacińskiego "relegere", co znaczyło "odczytywać na nowo"; Laktancjusz od słowa "religere" (wiązać, łączyć, spajać) i określał religię jako związanie człowieka z Bogiem; św. Augustyn od "reeligare" – ponownie wybierać.

Św. Tomasz z Akwinu twierdził, że "religia jest sprawnością (cnotą), na mocy której człowiek oddaje Bogu należną Mu cześć". Zaś Durkheim uznawał, że "religia stanowi jednolity system wierzeń i praktyk, które zespalają w jedną wspólnotę moralną, zwaną Kościołem, tych wszystkich, którzy do niej należą".

A.N.Whitehead napisał: "Religia jest wizją czegoś, co znajduje się ponad, poza i wewnątrz strumienia bezpośrednich rzeczy; czegoś, co jest realne i zarazem jeszcze oczekuje realizacji; czegoś, co jest odległą możliwością a zarazem jest największym z realnych faktów; czegoś, co nadaje sens wszystkiemu, co przemija i wymyka się poznaniu; czegoś, czego posiadanie jest ostatecznym dobrem a co jest ponad wszelkim zasięgiem; czegoś, co jest ideałem ostatecznym, i zarazem jest beznadziejnym poszukiwaniem".

Definicja religii

RELIGIA jest to relacja człowieka i danej społeczności do sacrum (Boga, bóstwa, absolutu), z którym człowiek czuje się związany.
Związek ten wyraża się w różnych formach identyfikacji:

w systemie wierzeń (doktryna, wiara),

w praktykach (kult, rytuały, moralność),

w sferze społeczno-organizacyjnej (wspólnota, instytucje)

oraz duchowości indywidualnej (mistycyzm).

K.Kościelniak, "Religie współczesnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu", str. 41.

Katechizm Kościoła Katolickiego * KKK 27-33

27 Pragnienie Boga jest wpisane w serce człowieka, ponieważ został on stworzony przez Boga i dla Boga. Bóg nie przestaje przyciągać człowieka do siebie i tylko w Bogu człowiek znajdzie prawdę i szczęście, których nieustannie szuka:

Szczególny charakter godności ludzkiej polega na powołaniu człowieka do łączności z Bogiem. Człowiek jest zaproszony do rozmowy z Bogiem już od chwili narodzin: istnieje on bowiem tylko dlatego, że stworzony przez Boga z miłości jest zawsze z miłości zachowywany, i nie żyje w pełnej zgodności z prawdą, jeżeli w sposób wolny nie uzna tej miłości i nie odda się Stworzycielowi (KDK 19).

28 W ciągu historii, aż do naszych czasów, ludzie w rozmaity sposób wyrażali swoje poszukiwanie Boga przez wierzenia i akty religijne (modlitwy, ofiary, kulty, medytacje itd.). Mimo niejednoznaczności, jaką one mogą w sobie zawierać, te formy wyrazu są tak powszechne, że człowiek może być nazwany istotą religijną.

On z jednego [człowieka] wyprowadził cały rodzaj ludzki, aby zamieszkiwał całą powierzchnię ziemi. Określił właściwe czasy i granice ich zamieszkania, aby szukali Boga, czy nie znajdą Go niejako po omacku. Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy (Dz 17,26-28).

29 Człowiek może jednak zapomnieć o tym "głębokim i żywotnym połączeniu z Bogiem" (KDK 19), może go nie dostrzegać, a nawet wprost ją odrzucać. Źródła takich postaw mogą być bardzo zróżnicowane (por. KDK 19-21): bunt przeciw obecności zła w świecie, niewiedza lub obojętność religijna, troski doczesne i bogactwa (Por. Mt 13,22), zły przykład wierzących, prądy umysłowe wrogie religii, a wreszcie skłonność człowieka grzesznego do ukrywania się ze strachu przed Bogiem (Por. Rdz 3,8-10) i do ucieczki przed Jego wezwaniem (Por. Jon 1,3).

30 "Niech się weseli serce szukających Pana" (Ps 105,3). Nawet jeśli człowiek może zapomnieć o Bogu lub Go odrzucić, to Bóg nie przestaje wzywać każdego człowieka, aby Go szukał, a dzięki temu znalazł życie i szczęście. Takie szukanie wymaga od człowieka całego wysiłku jego rozumu, prawości woli, "szczerego serca", a także świadectwa innych, którzy uczyliby go szukania Boga.

Jakże wielki jesteś, Panie, i godny, by Cię sławić. Wspaniała jest Twoja moc, a Twojej Mądrości nikt nie zmierzy. Pragnie Cię sławić człowiek, cząstka Twego stworzenia, który dźwiga swój śmiertelny los; nosi świadectwo swego grzechu i dowód tego, że Ty pysznym się sprzeciwiasz. A jednak pragnie Cię sławić ta cząstka Twego stworzenia. Ty sam sprawiasz, że znajduje on ukojenie w wielbieniu Ciebie. Stworzyłeś nas bowiem dla siebie i niespokojne jest nasze serce, dopóki nie spocznie w Tobie (św. Augustyn, Confessiones, I,1,1.).

Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą, jego życie jest pozbawione sensu, jeśli nie objawi mu się Miłość, jeśli nie spotka się z Miłością, jeśli jej nie dotknie i nie uczyni w jakiś sposób swoją, jeśli nie znajdzie w niej żywego uczestnictwa.
Jan Paweł II, encyklika Redemptor hominis, 10.

Wiara religijna to całkowite zaufanie człowieka do osobiście spotkanego Boga.
G. van der Leeuw, historyk religii.

K.Kościelniak, Chrześcijaństwo w spotkaniu z religiami świata, s. 13.
K.Kościelniak, Religie współczesnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu (cz.1). Złożony obraz zjawiska religii, 2014, s. 41.