Patriarchowie Starego Testamentu
XIX – XVII w. przed Chr.
Początek historii
Pierwszą biblijną postacią historyczną (we współczesnym rozumieniu tego słowa) jest Abraham (Rdz 12,1nn).
Historia Patriarchów (Ojców) rozpoczyna się w XIX wieku przed Chrystusem w mieście Ur na terenie imperium Sumeryjskiego, z którego wyruszył Abram, a kończy osiedleniem się 12 synów Jakuba w egipskiej ziemi Goszen (ok. XVII wieku ).
Abraham → Izaak → Jakub (Izrael)
Wybrane dzieła sztuki prezentujące ten okres → Album Patriarchowie.
Tło historii powszechnej
- W XX w. przed Chr. na świecie istniały 4 wielkie cywilizacje: Egipt, Mezopotamia, Nizina Indusu, Cywilizacja Rzeki Żółtej.
- XVIII w. – Hammurabi (+ ok. 1750r. przed Chr.), twórca potęgi państwa starobabilońskiegoi, tworzy najobszerniejszy kodeks prawa starożytnego Wschodu - tzw. „Kodeks Praw” (282 paragrafy). Odkryto go w 1902r.
- XVII-XVI w. – Egiptem rządzą Hyksosi ≈ władcy obcych krajów.
Abram / Abraham – ojciec wiary
- Pochodził z Ur chaldejskiego, miasta założonego przez Sumerów (ok. 5 tys. lat przed Chr.), leżącego w dorzeczu Eufratu i Tygrysu.
- Powołany do wiary w jednego Boga, wyrusza w połowie XIX w. z całą rodziną i dobytkiem wzdłuż Eufratu.
- W Charanie (Północna Mezopotamia) umiera jego ojciec Terach, a on posłuszny Bożemu wezwaniu wyrusza do ziemi Kanaan (Ziemia Obiecana).
- Poprzez Aleppo i Damaszek dociera do Sychem i tam osiedla się w sąsiedztwie Kananejczyków koło „dębu Mamre” (Rdz 12,6). W czasie głodu udaje się na jakiś czas do Egiptu.
- Melchizedek, kananejski król Szalemu (Jerozolimy) i „kapłan Boga Najwyższego”, składa wobec Abrama symboliczną ofiarę z „chleba i wina” (Rdz 14).
- Zapowiedź potomstwa i narodziny Izmaela, którego matką była Hagar, niewolnica Sary (Rdz 15-16).
- Przymierze z Bogiem (znak obrzezania) oraz zmiana imienia: Abram ≈ ojciec, Abraham ≈ ojciec mnóstwa, Sara = księżniczka (Rdz 17).
- W Hebronie (pod „dębami Mamre”), gości trzech Aniołów – wysłanników Boga, którzy zapowiadają narodziny Izaaka (Rdz 18).
- Abraham wstawia się u Boga za mieszkańcami Sodomy i Gomory – 10 sprawiedliwych (Rdz 18).
- Narodziny Izaaka i oddalenie Izmaela (Rdz 21).
- Próba wiary na Górze Moria. Zamiast Izaaka w ofierze zostaje złożony baran (Rdz 22).
- Śmierć Sary, Hebron (Rdz 23).
- Małżeństwo Izaaka i Rebeki (Rdz 24) oraz narodziny bliźniaków Ezawa i Jakuba (Rdz 21,1-35,29))
- Śmierć Abrahama, Hebron (Rdz 25).
Koligacje rodzinne patriarchów
- (Abram) Abraham & (Saraj) Sara
→ Izmael (Bóg słyszy, matka: Hagar) oraz Izaak (Rdz 11,27-25,11) - Izaak & Rebeka
→ bliźniaki: Ezaw oraz Jakub (Rdz 21,1-35,29) - Jakub (Izrael) & Lea oraz Rachela (Rdz 25,19-49,33)
→ 12 synów (od najstarszego): Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Dan, Neftali, Gad, Aser, Issachar, Zabulon, Józef (jego synowie: Manasses i Efraim), Beniamin
→ początek 12 pokoleń izraelskich.
Jakub i 12 pokoleń
- Drabina Jakuba (Rdz 28,10-22) – drabina jaką zobaczył Jakub we śnie sięgała nieba. Schodzili po niej i wchodzili aniołowie. Na jej szczycie ujrzał Boga Jahwe. Miejsce, w którym doznał tego widzenia, nazwał Betel, czyli „dom Boga”.
- Walka Jakuba (Rdz 32,29) z tajemniczą postacią (aniołem/Bogiem), która powiedziała: „Odtąd nie będziesz nazywał się Jakub, ale Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi i zwyciężyłeś.”
Hebrajczycy w Egipcie
Prawdopodobnie w połowie XVII w. – sprzedany przez braci – Józef zostaje zarządcą Egiptu. W czasie powszechnego głodu sprowadza do Egiptu swego ojca Jakuba i braci wraz z rodzinami. Hebrajczycy otrzymują pozwolenie na osiedlenie się w ziemi Goszen (pn. Egipt).
Bibliografia * » skróty «
Abraham (Rdz 11,21-24,11), Bkpk 3/2011.
Historia biblijna w zarysie, s.21.
Żony i nałożnice czyli jak kochali Patriarchowie, Bkpk 37/2013
Sodoma i Gomora, Bkpk 17/2011; ZtZc 1.1, s.93.
Opowieść o szalonym Bogu i równie szalonym Abrahamie, Bkpk 2/2012;
Oto jestem, ZtZc 1.1, s.37-40.
Hammurabi, NDE, s.123.
Zobacz, przeczytaj, posłuchaj, porozmawiajmy… – warto
[zabytek:] Stela z Kodeksem Hammurabiego (Luwr, Paryż).
[ikona:] Andriej Rublow (+1430), ikona "Trójca Święta".
[obrazy:] Caravaggio, Ofiarowanie Izaaka (1598, 1603), Rembrandt, Ofiara Izaaka (1635);
Marc Chagall, Goście Abrahama, Ofiarowanie Izaaka, XX w.
[poezja:] Jan Paweł II, Tryptyk rzymski – Wzgórze w krainie Moria.
[film:] „Andriej Rublow”, reż. Andriej Tarkowski (1966).
Ku refleksji
I Bóg bywa wędrowcem
Dzieje Abrahama – niestrudzonego wędrowca, który nigdy nie tracił nadziei, są obrazem drogi, którą idzie każdy z nas. Każdy z nas musi opuścić rodzinne Ur i szukać Ziemi Obiecanej (nawet gdyby tą Ziemią Obiecaną miało być kiedyś na powrót Ur). Każdy musi zmierzyć się z przemijaniem i zapytać o Boże obietnice, które jakoś nie bardzo chcą się wypełnić w jego życiu. Każdy powinien kiedyś na tyle dorosnąć, by przekroczyć siebie i stanąć przed Bogiem walcząc o miasto, w którym być może jest chociaż dziesięciu sprawiedliwych. I każdy, żeby walczyć z Bogiem musi najpierw otworzyć przed Nim drzwi, obmyć Jego nogi i zasiąść przy stole. Bo i Bóg bywa wędrowcem.
E.Konderek, Bkpk 3/2011, s.3.
