Przekłady Pisma Świętego
Pierwsze i najważniejsze tłumaczenia: (zob. PtD Ia/75)
- Septuaginta – (łac. septuaginta = 70, stąd skrót: LXX) pierwsze tłumaczenie Starego Testamentu na język grecki powstało w Aleksandrii (k/Egiptu) na przełomie III i II w. przed Chr. Znajdowała się ona niewątpliwie wśród rękopisów w słynnej Bibliotece Aleksandryjskiej. (Była to największa biblioteka świata starożytnego. Istniała od III w. przed Chr. do 642r. kiedy to została spalona na rozkaz jednego z kalifów.)
- Wulgata – (z łac. vulgus = lud, pospólstwo; vulgatus = powszechny, pospolity) tłumaczenie całości Pisma Świętego na język łaciński. Pomysłodawcą i pierwszym autorem tego tłumaczenia był św. Hieronim (IV/V w.). On to mieszkając przez 35 lat koło Betlejem studiował Pismo Święte, tłumaczył je na język łaciński i komentował. Wulgata jest oficjalnym przekładem Kościoła katolickiego od Soboru Trydenckiego (1546).
- Peszitta (syr. prosty, powszechny) – przekład Biblii na język syryjski. Powstał prawdopodobnie już w II po Chr.
Wybrane przekłady polskie:
- 1280 – Psałterz św. Kingi, nie zachował się do naszych czasów.
- 1399 – Psałterz floriański (Psałterz królowej Jadwigi), jest on z całą pewnością dziełem skryptorium na Wawelu [zob.K.Bukowski].
- XV w. – Psałterz puławski, przechowywany jest w Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
- 1532 – Psałterz krakowski (Psałterz Wiktora).
- połowa XV w. – Biblia Królowej Zofii (zwana Szaroszpatacką) sporządzona na życzenie czwartej żony Władysława Jagiełły (Zofii Holszańskiej). Tłumaczenie z Wulgaty i wzorów staroczeskich. Odnaleziono ją w opactwie węgierskim Szaros Patok. Spośród 470 kart zachowało się do II wojny światowej tylko 185, wojnę przetrwało jedynie kilka kart. 1455 rok.
- 1551 – Nowy Testament Stanisława Murzynowskiego, pierwszy drukowany przekład polski (luteranie).
- 1561 – Biblia Leopolity – pierwszy drukowany polski przekład katolicki całej Biblii.
- 1579 – Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego.
Muzykę do tego wydania napisał Mikołaj Gomółka, Melodiæ ná psalterz polski, (1580). - 1593 – Nowy Testament ks. Jakuba Wujka
- 1599 – Biblia ks. Jakuba Wujka.
- 1965 – Biblia Tysiąclecia używana do dziś w tekstach liturgicznych.
- 2008 – Pismo Święte przekład z inicjatywy Towarzystwa Św. Pawła.
Przekłady literackie (autorzy):
- Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów (wyd. 1579).
- Roman Brandstaetter – Przekład wybranych ksiąg Biblii hebrajskiej oraz Ewangelii, Dz, Ap i Listów św. Jana (tłum. 1959-1986)
- Czesław Miłosz – 10 ksiąg: Ps, Hi, Pnp, Rt, Lm, Koh, Est, Mk, Ap, Mdr (tłum. 1971-1986).
Hymnie o Logosie – tłum. R.Brandstaetter (J 1,1-3)
Przed wszystkim / Jest Słowo, / A Słowo / Jest u Boga, / A Bóg / Jest Słowem.
Ono jest przed wszystkim u Boga, / Przez Nie wszystko jest, / A bez Niego nic nie jest, / Co jest.
Adaptacje gwarowe i środowiskowe:
- Biblia Ślązoka (2000)
- Przekład na gwarę góralską (2002-2005)
- Dobra Czytanka wg św. ziom'a Janka – przekład na współczesny, slangowy język (Warszawa, 2005)
Biblia królowej Zofii
Tłumaczenie: Andrzej z Jaszowic (kapelan królowej) wraz z innymi, lata 1453-1461.
"Na początce Bog stworzył niebo i ziemię. Ale ziemia była nieużyteczna a prozna, a ćmy byli na twarzy przepaści, a duch Boży na świecie nad wodami. I rzekł Bog: Bądź światło, i stworzono światłość. A uźrzał Bog światłość, iże jest dobra, i rozdzielił światłość ode ćmy. I nazwał jest światłość dniem, a ćmy nocą." (Rdz 1,1-5)
Dobra Czytanka wg św. ziom'a Janka
"Musiał przebić się przez Samarię. Kiedy dotarł do samarytańskiej wioski (Sychar) blisko działki, którą Jakub odpalił swojemu synowi Józkowi, była tam studnia Jakuba, więc Jezus zmachany podróżą, glebnął se przy niej. To było koło południa. A tu wbija się samarytańska laska, żeby nabrać wody. Jezus zagaił do niej: Dasz mi się napić? Bo jego ekipa poszła do miasta, żeby kupić żarcie." (J 4,4-8)
Hołd dla Biblii Wujka
Szczególnie pięknym, literackim hołdem złożonym Biblii Wujka jest opowiadanie Henryka Sienkiewicza „Wspomnienia z Maripozy”.
"… gdybym był wiedział, że o kilkanaście mil od miasta Maripoza żyje w lesie prototyp mego Latarnika…”
Czy jest możliwy "wierny" przykład?
Przysłowie: "Omnis traductor traditor" = "Każdy tłumacz jest zdrajcą"…
„Wiara rodzi się z tego, co się słyszy…” (Rz 10,17)
Biblia ks. Jakuba Wujka w Polskiej Bibliotece Internetowej »
Biblia i Biblie, PtD Ia, s.75. ZtZc, 1.1, s.59.
K.Bukowski, Biblia w literaturze polskiej, s.137.
[obraz] A.Dürer, Św. Hieronim w pracowni (1514).