Podziały w Kościele i dążenie do jedności

Katecheza (I/20): Uaktywnianie zaangażowania jednoczącego chrześcijan

Schizma – rozłam w Kościele, kiedy przy zachowaniu prawowiernej nauki zostaje zerwana łączność z Biskupem Rzymu (papieżem).

Herezja – rozłam w Kościele spowodowany przez poważne i podtrzymywane z uporem błędy w wierze.

Ekumenizm – ruch w ramach chrześcijaństwa dążący do wzajemnego zrozumienia i ściślejszej współpracy między poszczególnymi Kościołami i wspólnotami. W dalszej perspektywie dąży do przywrócenia pełnej jedności chrześcijan.

Fundament jedności

Wszystkich chrześcijan łączy chrzest i wspólna wiara w Jezus Chrystusa, Syna Bożego, który "stał się człowiekiem dla naszego zbawienia".

DsCh, I/83.

Rozłamy w pierwotnym Kościele

A przeto upominam was, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście byli zgodni, i by nie było wśród was rozłamów; byście byli jednego ducha i jednej myśli. Doniesiono mi bowiem o was, bracia moi, przez ludzi Chloe, że zdarzają się między wami spory. Myślę o tym, co każdy z was mówi: «Ja jestem Pawła, a ja Apollosa; ja jestem Kefasa, a ja Chrystusa». Czyż Chrystus jest podzielony? Czyż Paweł został za was ukrzyżowany? Czyż w imię Pawła zostaliście ochrzczeni? (1Kor 1,10-13)

Schizma Wschodnia (1054)

Wielka Schizma Zachodnia (XIV/XV wiek)

1378 – Po śmierci Grzegorz XI (+1377) konklawe (pod naciskiem ludu rzymskiego) wybiera Włocha, Bartolomeo Prignano, który przyjmuje imię Urban VI. Kardynałowie francuscy, niezadowoleni z wyniku konklawe, wybierają Roberta z Genewy, który jako Klemens VII obiera sobie rezydencję w Awinionie.

1409 – Sobór w Pizie składa z tronu obu papieży i wybiera trzeciego, Kreteńczyka, Aleksandra V. Obaj poprzedni nie chcą się podporządkować; świat chrześcijański podzielony jest odtąd na trzy części.

1415 – Sobór w Konstancji składa z tronu Jana XXII; papież rzymski, Grzegorz XII (który ostatecznie zostaje uznany za prawowitego) z godnością abdykuje. Papież awinioński, Benedykt XIII, odmawia podporządkowania się, ale zostaje opuszczony przez władców wcześniej uznających jego władzę.

1417 – Sobór wybiera Marcina V. 22 kwietnia papież powraca do Rzymu.

Niektóre próby naprawiania rozłamów:

• Sobór w Lyonie (1274) i Florencji (1439)
• Unia Brzeska (1596) – próba pojednania z prawosławnymi.
  W założeniu polegać miała ona na uznaniu zwierzchności papieża przez część prawosławnych mieszkańców Rzeczpospolitej. Unia dotyczyła przede wszystkim Ormian polskich. Ogłoszona została podczas Synodu Brzeskiego (6-10.10.1596). Autorzy pojednania to: Zygmunt II Waza, książę koronny Sapieha, Książę Radziwiłł, ks. Piotr Starga ("O rządzie i jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem"), a po stronie prawosławnej: bp Cyryl Terlecki oraz Hipolit Pociej.
• Nowa era: Leon XIII, Benedykt XV (Kongregacja dla Kościoła Wschodniego)
• Sobór Watykański II (m.in. odwołanie ekskomuniki – Paweł VI i patriarcha Konstantynopola Atenagoras)
• Cały pontyfikat Jana Pawła II
• Katolicko-luterańska "Wspólna deklaracja o usprawiedliwieniu" (31.10.1999)

Niektórzy z wielkich "protestantów" wzywających do reformy Kościoła:

• św. Franciszek z Asyżu (1182-1226)
• Erazm z Rotterdamu (1467-1536), humanista holenderski. Pochwała głupoty (1511), Wolny osąd (1524 – polemika z Lutrem)
• Tomasz Morus i Jan Fischer (XV/XVI w.) – humanizm chrześcijański, Biblia i Ojcowie Kościoła
• … i bardzo wielu innych

"Protestanci" w ścisłym tego słowa znaczeniu:

• Jan Wiklef [John Wyclif] (1330-1384), Oxford
• Jan Hus (1369-1415), Czechy
• Marcin Luter (1483-1546), Niemcy (1517 – ogłoszenie 95 tez, Wittenberga.)
• Jan Kalwin (1509-1564), Francja

Winę za zaistniałe w chrześcijaństwie rozłamy ponoszą nie tylko ci chrześcijanie, którzy w swoim czasie odłączyli się od Kościoła katolickiego, ale i sami katolicy. Winą tą nie można przy tym obciążać chrześcijan żyjących i uważających w dobrej wierze swoje Kościoły za w pełni autentyczne. Większości z tych rozłamów można było - zakładając dobrą wolę i chęć porozumienia - zapobiec.

DsCh, I/85.

Kościół zawsze reformujący się pod działaniem Ducha Świętego jest wspólnotą ludzi wierzących w to, że Bóg objawił się na ziemi i pozostał ze swoimi uczniami. Od jakości życia duchowego poszczególnych członków Kościoła zależy duchowe oblicze całej wspólnoty, budowanej z żywych kamieni (zob. 1 P 2,5).

Bogactwem Kościoła są święci, którzy na ziemi uobecniają nowość życia przyniesionego przez Chrystusa i dają się prowadzić przez Ducha. Otwierając się na logikę Ewangelii, stają się oni światłem wskazującym, jak można żyć, będąc jednocześnie powodem zawstydzenia dla małodusznych. Reforma wspólnoty kościelnej zaczyna się od świętych, a następnie ogarnia cały świat.

Ze względu na swój ludzki wymiar Kościół zawsze potrzebował odważnych i roztropnych ludzi, którzy pomagaliby mu w nieustannym oczyszczaniu się i powrocie do ewangelicznego stylu życia. W naszych czasach też potrzebni są tacy ludzie.

Porozmawiajmy…

Co zrobić z "ludzkimi ambicjami" przywódców?
Jaka jest moja odpowiedzialność za współczesne podziały?
Za które podziały odpowiadam osobiście?
Czym różni się pierwsza grupa "protestantów" od drugiej?