Buddyzm
"Szlachetne prawdy o cierpieniu"
Buddyzm, w różnych swych formach, uznaje całkowitą niewystarczalność tego zmiennego świata i naucza sposobów, którymi ludzie w duchu pobożności i ufności mogliby albo osiągnąć stan doskonałego wyzwolenia, albo dojść, czy to o własnych siłach, czy z wyższą pomocą, do najwyższego oświecenia.
Soboru Watykańskiego II, Deklaracji Nostra aetate,
O stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich, nr 2.
Rys historyczny
Buddyzm powstał w północnych Indiach. Jego założycielem i twórcą podstawowych praw był Siddhartha Gautama (ok. 560-480r. przed Chr.) posiadający m.in. tytuł Budda (Oświecony, Przebudzony). Pochodził on z książęcej rodziny. Po spotkaniu ze starcem, chorym, zmarłym i ascetą, którzy promieniowali spokojem, opuszcza ascetów bramińskich i dobrowolnie wybiera życie bezdomne.
Około stu lat po śmierci założyciela doszło do podziału buddyzmu na dwa zasadnicze odłamy:
- Hinajana ("mały wóz") – akcentowano tu Buddę jako wzór doskonałości a możliwość nirwany (wyzwolenia) została zarezerwowana tylko dla mnichów.
- Mahajana ("wielki wóz") – przyjmowano możliwość osiągnięcia nirwany przez każdego człowieka, a wzorem stali się bohaterowie (bodhisattwowie), którzy pomagają ludziom osiągnąć wyzwolenie.
Nauki Buddy zostały spisane w zbiorze pism Tipitaka. Wskazują one na cierpienie człowieka i drogę uniknięcia cierpienia poprzez osiągnięcie oświecenia. Doświadczenie oświecenia jest centralnym punktem buddyzmu (cierpienie jest iluzją). Wykazuje on dużą tolerancję dla licznych metod przekształcenia cierpienia (odłamów).
Cztery szlachetne prawdy o cierpieniu:
- Prawda o istnieniu cierpienia: wszelkie istnienie z powodu swojej przemijalności jest cierpieniem
- Prawda o powstaniu cierpienia: źródłem cierpienia są wszelkie pragnienia.
- Prawda o usunięciu cierpienia: zniszczenia cierpienia można dokonać jedynie poprzez stłumienie wszelkich pożądań i pragnień życia.
- Prawda o drodze prowadzącej do usunięcia cierpienia: cierpienie można skutecznie usunąć na drodze tzw. „ośmiorakiej ścieżki” (właściwe poznanie, usposobienie, mowa, postępowanie, zmiana życia, dążenie, pojmowanie, zatopienie się w sobie).
Buddyzm jest nietypową religią w tym sensie, że większość jego odłamów nie wymaga wiary w bogów. Wiara w cokolwiek jest istotna tylko, o ile pomaga w osiągnięciu oświecenia. Ważniejsze jest wykazywanie współczucia w stosunku do innych czujących istot (nie tylko ludzi).
Ludzie według buddyzmu są uwikłani poprzez swoje namiętności i cierpienia w świat złudzeń nazywany "maja" i nie są przez to w stanie dotrzeć do prawdy. Gdyby do niej dotarli, nie doznawaliby cierpienia, gdyż wszelkie psychiczne cierpienie jest efektem niewłaściwego widzenia świata.
Koło Dharmy – symbol buddyzmu
Odnosi się do koła życia składającego się z sześciu sfer egzystencji, czyli samsary (kręgu narodzin i śmierci, świata cierpienia dukkha) oraz do nauczania (ośmiorakiej ścieżki). Koło to miał puścić w ruch sam Budda. Motyw Koła Dharmy znajduje się na fladze Indii.
