Rozum i wiara

Katecheza (II/2): Odkrywanie relacji pomiędzy rozumem i wiarą. Jak człowiek patrzył (wyobrażał) sobie Boga i jakie to niosło ze sobą konsekwencje. Określenie relacji pomiędzy poznaniem naukowym a poznaniem wiary.

Jak człowiek określał Boga (bóstwa):

Siły natury, niektóre zwierzęta
Stworzyciel,
Architekt świata, Twórca
Władca, król
Pierwsza przyczyna wszystkich zmian (Praprzyczyna)
Nieruchomy Poruszyciel
"Przyczyna wszelkiego bytu" (św. Tomasz z Akwinu, XIII w.)
Cel wszystkich wydarzeń na świecie
Absolut (Arystoteles, …)
Bezosobowa siła
Zbawiciel
Trójca Święta
Ojciec
Prawodawca
"Zegarmistrz świata"
Miłosierny, Wszechmogący, Wszechwładny, Przedwieczny…

Drogi poznania Boga:

naturalna – ze stworzenia i praw natury (nauki ścisłe i humanistyczne)
Objawienie Boże – Pismo Święte i Tradycja Kościoła

Kościół głosi, że istnieje dwojaki porządek poznania.

Dwa źródła poznania prawdy – rozum i wiara
oraz dwa przedmioty poznania:

prawdy, które może odkryć rozum (KKK 47), choć są ograniczone błędem pomiarów, omylnością zmysłów
tajemnice wiary objawione człowiekowi przez Boga.

Zasadnicze pytania:

Nauka – pyta JAK to się stało, jak działa…

Wiara – pyta JAKI jest sens i cel…

Biblia o poznaniu

"To bowiem, co u Boga można poznać, jawne jest wśród nich (pogan), gdyż Bóg im to ujawnił."

Rz 1,19-20

"Albowiem gniew Boży ujawnia się z nieba na wszelką bezbożność i nieprawość tych ludzi, którzy przez nieprawość nakładają prawdzie pęta".

Rdz 1,18n.

"Głupi już z natury są wszyscy ludzie, którzy nie poznali Boga: z dóbr widzialnych nie zdołali poznać Tego, który jest, patrząc na dzieła nie poznali Twórcy, lecz ogień, wiatr, powietrze chyże, gwiazdy dokoła, wodę burzliwą lub światła niebieskie uznali za bóstwa, które rządzą światem. Jeśli urzeczeni ich pięknem wzięli je za bóstwa - winni byli poznać, o ile wspanialszy jest ich Władca, stworzył je bowiem Twórca piękności; a jeśli ich moc i działanie wprawiły ich w podziw - winni byli z nich poznać, o ile jest potężniejszy Ten, kto je uczynił. Bo z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez podobieństwo ich Stwórcę. Ci jednak na mniejszą zasługują naganę, bo wprawdzie błądzą, ale Boga szukają i pragną Go znaleźć. Obracają się wśród Jego dzieł, badają, i ulegają pozorom, bo piękne to, na co patrzą".

Mdr 13,1-7

Katechizm Kościoła Katolickiego * KKK 28-49 »

W ciągu historii, aż do naszych czasów, ludzie w rozmaity sposób wyrażali swoje poszukiwanie Boga przez wierzenia i akty religijne (modlitwy, ofiary, kulty, medytacje itd.). Mimo niejednoznaczności, jaką one mogą w sobie zawierać, te formy wyrazu są tak powszechne, że człowiek może być nazwany istotą religijną.

Katechizm Kościoła Katolickiego * KKK 159 »

Wiara i nauka. "Chociaż wiara przewyższa rozum, to jednak nigdy nie może mieć miejsca rzeczywista niezgodność między wiarą i rozumem. Ponieważ ten sam Bóg, który objawia tajemnice i udziela wiary, złożył w ludzkim duchu światło rozumu, nie może przeczyć sobie samemu ani prawda nigdy nie może sprzeciwiać się prawdzie" (Sobór Watykański I: DS 3017).
"Dlatego we wszystkich dyscyplinach wiedzy badanie metodyczne, jeśli tylko przebiega w sposób prawdziwie naukowy i zgodny z normami moralnymi, nigdy w istocie nie będzie sprzeczne z wiarą, ponieważ sprawy świata i sprawy wiary pochodzą od tego samego Boga. Co więcej, kto w duchu pokory i wytrwałości usiłuje badać tajemnice rzeczy, ten, choć nieświadomy tego, jest prowadzony jakby ręką Boga, który podtrzymując wszystkie rzeczy w istnieniu, sprawia, że są tym, czym są" (Gaudium et spes, 36).