Kościoł św. Piotra i Pawła

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Nasz szkolny kościół – Kraków, ul. Grodzka 52a

Historia budowy

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła powstał z fundacji króla Zygmunta III Wazy (1566-1587-1632). Pomysłodawcą i inicjatorem jego budowy był ks. Piotr Skarga (1536-1612).

Świątynia, nawiązująca formą do jezuickiego kościoła Il Gesú w Rzymie, uważana jest za jedną z najwspanialszych budowli wczesnobarokowych w Europie Środkowej.

Pierwszy plan kościoła wykonał prawdopodobnie Giovanni de Rossis. W 1596 roku zakupiono działkę przy ul. Grodzkiej, a 23.06.1597 roku kard. Jerzy Radziwiłł poświęcił kamień węgielny. Budową początkowo kierował Józef Brizio (Britus) oraz Giovanni Maria Bernardoni, którzy do 1605 roku wznieśli zasadniczy zrąb budowli. Ze względu na bardzo trudny grunt i popełnione błędy konstrukcyjne plany trzeba było poprawić a część murów rozebrać. Ostateczny kształt kościołowi nadał w latach 1605-1619 architekt królewski Giovanni Trevano. On jest również autorem fasady, kopuły i wystroju wnętrza.

Kościół wzniesiono na planie krzyża łacińskiego, a zamiast naw bocznych wybudowano dwuszereg połączonych ze sobą kaplic. Przecięcie nawy z transeptem nakryto wielką kopułą.

Uroczystej konsekracji kościoła dokonano 8 lipca 1635 roku. Po kasacie zakonu jezuitów (1773) pieczę nad kościołem sprawowała Komisja Edukacji Narodowej, później Cystersi z Mogiły. W latach 1796-1809 był to kościół garnizonowy na austriackiego wojska stacjonującego w Krakowie. W okresie 1809-1815 wykorzystywany był jako cerkiew prawosławna. Od 1824 roku należy do parafii Wszystkich Świętych.

Architektura

Kościół ma szeroki, jednonawowy korpus z nawami bocznymi o charakterze kaplic, transept z kopułą na skrzyżowaniu oraz prostokątne (krótkie) prezbiterium zamknięte półkolistą apsydą.

Głównymi wątkami założenia ideowego były kwestie jedności Kościoła Wschodniego i Zachodniego, co można wiązać z zawartą w 1596 r. unią brzeską (połączenie Cerkwi prawosławnej z Kościołem łacińskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów).

Zgodnie z tym założeniem Nawa północna została poświęcona św. Piotrowi, Kościołowi Zachodniemu i św. Ignacemu Loyoli. Nawa południowa – św. Pawłowi, Kościołowi Wschodniemu oraz św. Franciszkowi Ksaweremu.

Godne uwagi:

Dekoracja stiukowa wnętrza kościoła, dzieło włoskiego artysty Jana Chrzciciela Falconiego, wykonana w latach 1619-1633.
W bębnie kopuły, w niszach, umieszczone są złocone posągi czterech Ewangelistów, dzieło Falconiego.
Pomnik bpa Andrzeja Trzebickiego, parapet chóru i anioł nad organami – późniejszy barok ze szkoły Baltazara Fontany.
„Zwycięstwo pod Chocimiem” nad boczna kaplicą, dzieło Aleksandra Jana Tricjusza, malarza nadwornego Jana III Sobieskiego.
„Katedra Rzymska” i „Katedra Antiocheńska” (boczne skrzydła głównego ołtarza) – dzieło Szymona Czechowicza z XVIII wieku.
Pomnik Bartschów – po 1829.
„Ecce Homo” – rzeźba Marcelego Guyskiego z XIX w.
Monumentalne figury Apostołów przed kościołem, barok pochodzenia włoskiego z 1723r.
W prezbiterium znajduje się grobowiec Sługi Bożego ks. Piotra Skargi Pawęskiego (†1612), jezuity, nadwornego kaznodziei królewskiego.